Dystorsja obiektywu i jej usuwanie

Dystorsja obiektywu to wada polegająca na nierównomiernym powiększeniu obrazu, który wpada na element światłoczuły w naszym aparacie (matrycę lub błonę światłoczułą), jest to rodzaj aberracji optycznej. To nierównomierne powiększenie jest ściśle powiązane z odległością od środka kadru i może przybierać następujące formy:

• w przypadku gdy środek kadru wydaje się większy niż jego brzegi – obraz w środku wygląda na wypukły – mówimy o dystorsji beczkowatej,

• natomiast w przypadku, gdy środek kadru jest mniejszy niż na brzegach – obraz jest wklęsły – mówimy o dystorsji poduszkowej,

Oczywiście istnieje obraz pozbawiony tych wad, gdzie w każdym miejscu kadru powiększenie jest dokładnie takie samo, ale czy może istnieć mix obydwu wad obiektywu? Oczywiście mówimy wtedy o dystorsji mającej kształt wąsów (moustache), w tym wypadku obraz jest zarówno wklęsły jak i wybrzuszony. Taki rodzaj dystorsji może się również nazywać complex distortion. Jest to bardzo rzadko spotykany rodzaj dystorsji, ale całkowicie możliwy.

Skoro już wiemy, jak wyglądają zniekształcenia obiektywu spowodowane nierównomiernym powiększeniem obrazu, warto wiedzieć w jakich rodzajach obiektywu możemy spotkać daną dystorsję.

• dystorsja beczkowata występuje w obiektywach o ogniskowych do 35mm, czyli wszystkich szerokokątnych – jeśli obiektyw jest bardzo niskiej jakości możemy spotkać ten rodzaj zniekształcenia również w obiektywach o nieco dłuższych ogniskowych na przykład 40 lub 50 milimetrów.
• dystorsja poduszkowa jest z kolei spotykana na dłuższych ogniskowych powiedzmy powyżej 55 milimetrów jednak wszytko zależy oczywiście od obiektywu.

Jeśli z kolei podzielimy obiektywy na stało ogniskowe oraz zoomy sytuacja robi się bardzo ciekawa, otóż w obiektywach stało ogniskowych dystorsja nie powinna występować w większości przypadków. Natomiast w obiektywach o zmiennej ogniskowej raczej na pewno spotkamy tego typu zniekształcenia. Ciekawym przypadkiem są obiektywy o dość długich zoomach na przykład 18-105, 24-150 i podobne, w takich przypadkach na szerszym końcu możemy spotkać dystorsję beczkowatą natomiast na dużym dystorsję poduszkową. Jedynym rodzajem obiektywu, gdzie dystorsja jest oczekiwana jest obiektyw typu rybie oko, który jest idealnym przykładem dystorsji beczkowatej.

Kiedy usunąć dystorsję?

To pytanie jest oczywiście bardzo mocno zależne od zdjęcia, które wykonaliśmy. W skrócie możemy powiedzieć, że dystorsję usuwamy wszędzie tam, gdzie ona nam przeszkadza dlatego obróbkę zdjęcia warto rozpocząć właśnie od próby jej usunięcia – co w przypadku programów ze stajni Adobe jest banalnie proste.

Z pewnością dystorsję powinniśmy usunąć w przypadku zdjęć na których jest są widoczne budynki – nie tylko zdjęć, które typowo przedstawiają architekturę, ale również zdjęć, które robione są w mieście i zaliczają się do na przykład do fotografii ulicznej. W przypadku zdjęć przyrody, krajobrazów lub portretów nie musimy tak bardzo przejmować się usunięciem dystorsji, chyba że w kadrze będzie znajdował się element, który ewidentnie psuje odbiór zdjęcia ponieważ został wykrzywiony na skutek dystorsji.

W jaki sposób usunąć dystorsję?

Jeśli jesteśmy posiadaczami jednego z programów ze stajni Adobe możemy bez problemu usunąć wady obiektywu takie jak dystorsję, winietowanie czy aberrację chromatyczną.

W przypadku programu Lightroom Classic należy użyć narzędzia Korekcji Obiektywu które znajduje się w module Wywołaj (Develop).

W większości przypadków wystarczy użyć opcji Włącz korekcję obiektywu co spowoduje automatyczne dopasowanie profilu do producenta oraz modelu obiektywu. Nieco poniżej wybranego profilu znajdziemy dwa suwaki które odpowiadają na intensywność korekcji zniekształcenia oraz winietowania.

W przypadku gdy program nie wykryje automatycznie naszego obiektywu można spróbować wskazać producenta, w przypadku jednego z moich obiektywów cała reszta (Model i Profil) zostały dopasowane automatycznie.

W przypadku gdy w dalszym ciągu program nie wykryje odpowiedniego obiektywu można wskazać właściwy profil w pełni manualnie.

Jeśli natomiast nasz obiektyw nie istnieje na liście wyboru można – jak podaje firma Adobe – wskazać najbliższy obiektyw tego samego producenta. Doskonałym przykładem jest kitowy Nikkor 18-55 w pierwszej wersji który nie znalazł się na liście profili, ale jeśli wybierzemy wersję obiektywu ze stabilizacją (VR) korekcja wad obiektywu powinna zadziałać bez problemu.

W przypadku programu Lightroom narzędzie korekcji obiektywu zostało przemianowane na Optyka i znajduje się w panelu Edycja po prawej stronie. W przypadku tego programu narzędzie jest nieco uboższe i nie oferuje ręcznego usuwania wad obiektywu

Ostatnim programem w którym znajdziemy narzędzie jest Photoshop a dokładniej moduł Camera Raw, w tym przypadku narzędzie nazywa się Optyka i znajduje się również po prawej stronie. Jest ono praktycznie identyczne z używaną w programie Lightroom Classic