Technika ETTR (Expose to the Right), czyli „Ekspozycja do prawej”, to zaawansowany sposób wykonywania zdjęć, który pozwala na redukcję szumów i uwydatnienie szczegółów w obrazie. Jest szczególnie przydatna dla fotografów, którzy chcą uzyskać czyste, szczegółowe zdjęcia bez niepożądanych zakłóceń. W tym artykule omówimy, jak działa ETTR, jakie korzyści przynosi, a także jak stosować tę technikę w praktyce.
Spis treści:
Na czym polega technika ETTR?
Technika ETTR opiera się na właściwości matryc światłoczułych aparatów, gdzie wraz ze wzrostem jasności rejestrowanego obrazu zmniejsza się ilość szumów. Nazwa „Expose to the Right” pochodzi od przesunięcia histogramu zdjęcia w prawo, co oznacza rozjaśnienie obrazu. Ważne jest jednak, aby unikać prześwietlenia jasnych obszarów, co mogłoby spowodować utratę szczegółów.
Podstawowe założenia ETTR:
- Jasność obrazu wpływa na redukcję szumów.
- Technika działa najlepiej w połączeniu z formatem RAW, który pozwala na późniejszą precyzyjną edycję.
- Histogram stanowi kluczowe narzędzie, które wskazuje, czy zdjęcie jest poprawnie naświetlone.
Wraz ze wzrostem jasności na zdjęciu nie tylko redukujemy szumy, ale również, zyskujemy detale w ciemniejszych partiach obrazu. W związku z tym przed przystąpieniem do wykonania takiego zdjęcia warto je dobrze zaplanować, biorąc pod uwagę fotografowaną scenę.
Technikę najlepiej stosować razem z plikami RAW co pozwala lepiej panować nad zdjęciem w procesie jego edycji. Należy pamiętać, że otrzymane rezultaty będą różniły się w zależności od aparatu jakim dysponujemy oraz od konkretnego kadru.
Ekspozycja – Potencjalne problemy
W przypadku techniki ETTR możemy napotkać kilka potencjalnych problemów które wynikają z dość dużej ekspozycji z jaką musimy pracować. Przykładowo, aby uzyskać jasne zdjęcie będziemy musieli maksymalnie otworzyć przysłonę co spowoduje powstanie płytkiej głębi ostrości, możemy również wydłużyć czas otwarcia migawki co z kolei wpłynie na powstanie rozmycia, dla obiektów które się poruszają, czyli efektu motion blur.
Czułości ISO w technice ETTR nie warto podnosić, ponieważ może to spowodować wzrost szumów, dlatego najlepiej ustawić czułość ISO na wartość możliwie najmniejszą.
ETTR w praktyce
Jak wspomniałem wcześniej w technice ETTR bardzo istotne jest planowanie, dlatego poniżej zamieszczam kilka kroków które umożliwią dobre zaplanowanie zdjęcia.
Krok 1: Określenie Poziomu „Prześwietlenia”
- Ustaw ekspozycję, aby zdjęcie było jasne, ale bez prześwietleń.
- Zdecyduj, o ile EV (Exposure Value) chcesz „prześwietlić” zdjęcie, np. +1 EV, +2 EV lub +3 EV.
Krok 2: Ustawienia aparatu
- Czułość ISO: Ustaw ją na możliwie najniższą wartość, aby uniknąć wzrostu szumów.
- Przysłona: Nie zmieniaj jej, jeśli głębia ostrości ma pozostać taka sama.
- Czas naświetlania: Wydłuż czas otwarcia migawki, jeśli scena jest statyczna i korzystasz ze statywu.
Krok 3: Skompensuj Ekspozycję w Programie Graficznym
Przesunięcie ekspozycji w aparacie to dopiero początek. Po wykonaniu zdjęcia musimy w programie do edycji plików RAW skompensować wartość ekspozycji, np. jeśli w aparacie ustawiliśmy kompensację na +1,5 EV, w edytorze RAW ustawiamy kompensację na -1,5 EV.
Korzyści techniki ETTR
- Redukcja szumów
Zdjęcia wykonane techniką ETTR mają zauważalnie mniej szumów w porównaniu do standardowo naświetlonych zdjęć. - Lepsze szczegóły w ciemnych obszarach
Przesunięcie histogramu w prawo zwiększa ilość informacji zarejestrowanych w ciemnych partiach obrazu, co pozwala na lepszą ich edycję. - Wszechstronność
Technika ETTR sprawdza się w różnych dziedzinach fotografii, od krajobrazowej po astrofotografię.
Ograniczenia techniki ETTR
- Prześwietlenie jasnych obszarów: Należy unikać całkowitego prześwietlenia zdjęcia, ponieważ prowadzi to do utraty szczegółów w jasnych partiach obrazu.
- Ruch w scenie: Dłuższy czas otwarcia migawki może powodować rozmycia obiektów w ruchu.
- Zależność od sprzętu: Efekty techniki ETTR mogą różnić się w zależności od aparatu. Aparaty z nowszymi matrycami radzą sobie lepiej z szumami i oferują większy zakres dynamiczny.
Przykładowa sesja z użyciem ETTR
Aby przetestować działanie ETTR, wykonano trzy zdjęcia:
- Zdjęcie kontrolne (0 EV): Odpowiednio naświetlone, ale z widocznymi szumami.
- Zdjęcie z +1 EV: Jaśniejsze, z wyraźnie zmniejszonym poziomem szumów.
- Zdjęcie z +2 EV: Jeszcze jaśniejsze, jednak z większym ryzykiem prześwietlenia jasnych partii obrazu.
Po skorygowaniu ekspozycji w programie graficznym zdjęcia miały tę samą jasność, ale różniły się ilością widocznych szumów. Zdjęcie z +2 EV miało najmniej szumów, a szczegóły w ciemnych partiach były najlepiej widoczne.
Kiedy stosować ETTR?
Technika ETTR jest szczególnie przydatna w:
- Astrofotografii: Zmniejszenie szumów przy fotografowaniu nocnego nieba.
- Fotografii krajobrazowej: Uzyskanie detali w cieniach i uniknięcie przepaleń w jasnych obszarach.
- Fotografii produktowej: Uwydatnienie szczegółów i eliminacja szumów w prezentowanych obiektach.
Podsumowanie
ETTR to potężne narzędzie w rękach fotografa, które pozwala na uzyskanie zdjęć o lepszej jakości, szczególnie w trudnych warunkach oświetleniowych. Kluczem do sukcesu jest precyzyjne planowanie i ostrożność, aby uniknąć prześwietleń. Technika ta wymaga także późniejszej obróbki w programie graficznym, ale rezultaty są warte wysiłku.
Aby przećwiczyć proces edycji zdjęć zachęcam do pobrania przykładowych plików RAW użytych w filmie.